“Alles is in alles”, schreef Multatuli in de inleiding bij zijn verhaal over Woutertje Pieterse. Hij bedoelde daarmee te zeggen dat alles met alles samenhangt en dat alles dus ook een betekenis heeft of krijgt in een andere constellatie. Dit citaat flitste door mijn hoofd toen ik nadacht over dit blog. Want in deze tekst komen verschillende, op het oog niets met elkaar te maken hebbende bijzondere collecties van het Allard Pierson bij elkaar. Ik begin met de oudste: de Multatuli-collectie. Sinds 1910 ligt deze al bij de Universiteitsbibliotheek. De bibliotheek was ook de eerste plek waar zich een Multatuli Museum bevond. Toen een toegewijde Multatuliaan in 1957 het geboortehuis van de schrijver aankocht met het doel dáár het museum onder te brengen, besloot het Multatuli Genootschap dat het desondanks beter was dat de kostbare handschriften, waaronder het manuscript van Max Havelaar, in de bibliotheek bleven waar de bewaaromstandigheden ideaal zijn. Dat is tot op de dag van vandaag het geval. Meer dan 5000 manuscripten van werken, brieven en documenten liggen veilig in een geklimatiseerde en goed beveiligde ruimte van onze bibliotheek opgeslagen. Die documenten zijn hier beschikbaar.
De andere collectie die ik wil noemen is de stripcollectie. Ook deze kent al best een lange geschiedenis bij de bibliotheek, want de stripcollectie werd in 1970 officieel opgericht als StripDocumentatieCentrum Nederland, samen met Het Stripschap, een belangenvereniging van stripliefhebbers. Omdat ik eerst 20 jaar lang conservator was van het Multatuli Museum, en dat nu alweer bijna 20 jaar ben van het StripDocumentatieCentrum, moest het er vroeg of laat van komen dat die twee bij elkaar zouden komen. Dat gebeurde voor het eerst in 2004 toen ik kennis maakte met striptekenaar Jan Kruis en hem mocht helpen met het maken van een geïllustreerde Geschiedenis van Woutertje Pieterse. Daar deden we een aantal jaren over en Jan gooide al zijn talent erin om dit hoogtepunt in zijn oeuvre te laten samenvallen met het grote talent van Multatuli. Maar ik was er nog niet klaar mee. Woutertje Pieterse was af, nu moest er ook maar eens een op zijn minst rijk geïllustreerde Max Havelaar-editie verschijnen. Had Multatuli niet zelf in Idee 1171 gesuggereerd om geïllustreerde edities van zijn werk te vervaardigen? Ik sprak er regelmatig over met mensen uit de stripwereld en op een gegeven moment nodigde een uitgever mij uit een scenario te schrijven. Hij zou er dan voor zorgen dat een striptekenaar dat scenario zou uitwerken tot een heuse stripeditie. Ik toog aan het werk en schreef, geheel onervaren op dat vlak, een scenario. Toen trad er een periode in van correcties, aanvullingen, herschrijven, maar het eindresultaat bleef een lijvig boek, want ik wilde de belangrijkste boodschap van Multatuli overeind houden: de Javaan wordt mishandeld!
We bezochten kandidaat-tekenaars in Nederland en België, lieten proeftekeningen maken en de uitgever begon te rekenen. Het werd al snel duidelijk dat het een kostbaar project zou worden. We onderzochten de mogelijkheden voor subsidie en/of sponsoring, maar kwamen er niet uit. De uitgever moest, tot zijn leedwezen, de stekker er dus uit trekken. Dit was uiteraard zeer onbevredigend na al het werk, dus ik zocht verder en kwam in contact met Eric Heuvel, een striptekenaar met een aantal educatieve strips op zijn naam, onder andere over de Tweede Wereldoorlog en over slavernij. Hij had mij al eens gepolst over een stripversie van Max Havelaar, dus ik wist dat hij belangstelling had. En nog steeds had, want hij hapte toe toen ik hem vroeg. We bezochten samen een literaire uitgever om te bezien of daar misschien meer te halen viel. Maar ook hier bleken de kosten de bottleneck. Uiteindelijk kwamen we bij de grootste stripuitgever van Nederland terecht en die durfde het project aan.
En zo verscheen op 14 mei 2020, in het Multatulijaar en op de dag af 160 jaar nadat de ‘echte’ Max Havelaar was verschenen, de eerste aflevering van onze Max Havelaar-strip in stripblad Eppo. Daar zullen tot in het najaar alle pagina’s in verschijnen die samen het boek zullen gaan vormen. Dat boek zal dan waarschijnlijk nog net vóór de winter gepresenteerd worden, hopelijk bij het Allard Pierson, waarmee de cirkel rond is. Want dan zullen dus de Multatulicollectie èn de stripcollectie van het Allard Pierson samensmelten in een fraaie symbiose.
