Recent in Museumvisie: over de plussen en minnen van digitaliseren

"Digital natives kennen geen grenzen meer tussen online en on site".

Sinds 1 januari 2019 zijn het Allard Pierson Museum en de Bijzondere Collecties samen het Allard Pierson.

Wim Hupperetz is naast zijn directeurschap sinds januari 2016 bijzonder hoogleraar Nederlandse cultuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Een van de belangrijkste onderwerpen die hij wil onderzoeken: de impact van digitalisering op musea. 'Er is verrassend weinig bekend', constateert hij. 'Er zijn veel programma's over museumapps, maar hoegenaamd geen data over het gebruik van die apps. Hoeveel zijn er? Hoe werden ze gebruikt en door wie?' Ook Hupperetz heeft deelgenomen aan digitaliseringsprojecten, vaak in Europees verband. Er is een disbalans tussen technische en inhoudelijke partners, is zijn ervaring. 'Projecten zijn vaak technologiegedreven. Techneuten zijn heel tevreden als ze van het ene prototype naar het volgende kunnen gaan. Maar voor ons is dat heel frustrerend; je wilt dat 't werkt.'
 
Hupperetz geeft toe dat dit niet eenvoudig is. 'In musea moet men leren werken en denken met digitale middelen. Daar is fysieke en mentale ruimte voor nodig. Maar we hebben geen keus, want de babyboomers die nu nog het grootste deel van het museumpubliek uitmaken, worden langzaam vervangen door de eerste generatie digital natives. Voor hen is er bijna geen grens meer tussen online en on site.' Een mentaliteitsverandering is nodig bij museumdirecties, vindt Hupperetz. 'Die zijn zelf vaak ouder dan de digital native-generatie. Ze zijn vooral bezig met ontwikkelingen op marketingvlak, kijken twee seizoenen vooruit. Maar je moet vijf à tien jaar vooruitkijken en op Europees niveau samenwerken. Digitalisering gaat ook verder dan beeldschermen plaatsen in het museum. Sensors worden bijvoorbeeld ook belangrijk. Die ontwikkelingen zijn al volop gaande in de supermarktbranche of auto-industrie en we moeten daar stevig bij aanhaken.' Ook de manier waarop digitaliseringsprojecten worden gefinancierd, moet anders. Hupperetz: 'Lange tijd hebben fondsen niet voorbij de hype gekeken. Er werd geen goed vervolg gegeven aan projecten. Een extreem voorbeeld is het ARtours-project, dat in 2011 bij het Stedelijk Museum is gedaan: een prachtig experiment maar vluchtig. Toen het klaar was, verdween het uit beeld en sinds 2013 gebeurt er weinig.'

Het Digital Museum Lab, dat begin 2016 is gestart, wil daaraan tegenwicht bieden. Op een vaste plaats in het Allard Pierson Museum wordt acht keer per jaar een app of een andere digitale toepassing getest op bruikbaarheid en effectiviteit. Evaluaties worden internationaal uitgewisseld en getoetst via blogs en wetenschappelijke publicaties. Intussen werken er in het museum twee PhD- kandidaten die hiernaar onderzoek doen. Hupperetz: 'Alleen zo kunnen we leren spelen met het gereedschap in onze digitale gereedschapskist.'