Grafisch ontwerper Gerrit Noordzij (90) overleden

Op 17 maart overleed de boek- en letterontwerper Gerrit Noordzij, naar nu bekend is geworden. Het Allard Pierson, dat sinds 2011 zijn persoonlijk archief beheert, wenst zijn familie veel sterkte met dit verlies.

Gerrit Noordzij werd op 2 april 1931 in Rotterdam geboren. In de jaren vijftig begon hij als freelancer voor uitgeverijen. Hij koos ervoor op zijn omslagen geen bestaande letters te gebruiken maar nieuwe, eigengemaakte. In het archief bij het Allard Pierson is een aantal schetsontwerpen voor omslagen bewaard. Ze tonen hoe uitzonderlijk vaardig en trefzeker hij letters zowel kon schrijven als tekenen. In 1978 startte zijn bekendste uitgeversproject: de samenwerking met Van Oorschot, waarvoor hij als huisontwerper onder meer de dundrukedities verzorgde.

Hiernaast doceerde Noordzij dertig jaar deeltijds aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Zijn zonen Christoph en Peter Matthias studeerden er ook. Van 1970 tot 1990 zou hij het letterprogramma aan de afdeling grafische vormgeving gestalte geven. Enkele van zijn leerlingen behoren tot de eerste generatie digitale ontwerpers; hun ‘Haagse’ drukletters verwierven internationale faam. Het enig gepubliceerde letterontwerp van Noordzij’s eigen hand is de Ruse (TEFF, 2000). Dit is een variant op de classicistische letter, met een uitgesproken persoonlijke signatuur. Overigens gaat de masteropleiding TypeMedia van de KABK nog steeds uit van zijn theoretisch gedachtegoed. Een van zijn laatste studenten, Erik van Blokland, is er nu afdelingshoofd.

Noordzij publiceerde over typografie in tijdschriften en in boekvorm. Zijn opvattingen over letters – waaraan naar zijn idee altijd geschreven vormen ten grondslag moeten liggen – verwierven met name bekendheid door De streek: theorie van het schrift (1985). Dit compacte werkje is inmiddels in verschillende talen verschenen.

In geschrift, in de onderwijspraktijk en in de persoonlijke omgang daagde de eigenzinnige Noordzij graag uit tot discussie. Hij voerde die dan scherp maar zeker ook met humor. Hij was een meester van de paradox. In zijn specialisme was hij internationaal een van de meest invloedrijke ontwerpers van zijn generatie.

Foto: Gerrit Noordzij (links) en oud-hoofdconservator Ton Croiset van Uchelen, 2011. Foto Mathieu Lommen