01 februari 2022

Irma Boom: Book Manifest

Een tentoonstelling met uitsluitend onvoltooid werk? Eigenlijk is dat precies wat dit manifest van de Amsterdamse ontwerper Irma Boom behelst. De tentoonstelling loopt van 3 februari tot en met 25 september 2022 in het Allard Pierson.

Boom schonk in 2003 haar ‘levend archief’ aan het Allard Pierson. Behalve het gedrukte oeuvre maken voorstadia hiervan deel uit. In 'Irma Boom: Book Manifest' documenteert dit 'ruwe' materiaal het ontwerp- en productieproces. De boeken zelf worden alleen in video’s getoond. Deze tentoonstelling maakt duidelijk waarom in de huidige, digitale wereld de ‘Queen of Books’ zo gefascineerd blijft door het gedrukte boek: vanwege zijn traditie en vooral vanwege zijn ongekende mogelijkheden.

Een ‘doorleefd’ exemplaar van het beroemde SHV­-boek uit 1996, boordevol met uit­stekende Post-­its. Dit correctiemodel voor de drukker vormde 25 jaar later mogelijk de inspiratie voor de Margiela-­catalogus.

De verkenningen en voorstadia van een zevental projecten uit de periode 2006–2021 vormen de basis voor de huidige tentoonstelling. 'Irma Boom: Book Manifest' toont het experiment en de zoektocht naar de ultieme vorm. Elk concept blijkt specifiek geschikt voor die ene opdracht. Het gaat daarbij om sterk uiteenlopende typologieën: van architectuurmonografie tot kunstenaarsboek. Zo ontsluieren drukvellen transparant papier (IBO One) het grafisch concept van haar ode aan kunstenaar Ellsworth Kelly uit 2016. Een inventief vouwschema met een klein aantal verschillende vellen resulteerde hier in een werk van meer dan 1200 pagina’s, waarin geen spread identiek is. Verder gaat het om projecten voor architect Rem Koolhaas, textielkunstenaar Sheila Hicks, chroniqueur Jennifer Butler, modeconcern Chanel, fashionduo Victor & Rolf en modeontwerper-kunstenaar Martin Margiela. Binnen haar ontwerpproces zijn de analoge dummy’s en prototypen – sommige in miniformaat – van essentieel belang. Het is voor Boom cruciaal het concept van een ontwerp op deze analoge manier om te zetten in iets tastbaars. Een boek is tenslotte een driedimensionaal object, net als een gebouw. De modellen op ware grootte helpen bij het bepalen van gewicht en tactiliteit. Pas helemaal aan het eind van dit proces vindt het ontwerp zijn vorm achter het computerscherm, maar zelfs tijdens de productie op de werkvloer is nog niets definitief.

Minimodellen, door Irma Boom met een Pritt-stick in elkaar geplakt.

Minimodellen plakt Irma Boom al sinds het begin van haar ontwerploopbaan zelf in elkaar. Misschien zijn de eerste die voor Nederlandse postzegels 87+88. (Een gedeeltelijke facsimile van deze catalogi is in voorbereiding.) De mini’s helpen bij het bepalen van ritme en lay-out, en bij het vinden van oplossingen wat betreft vorm en redactie. Het miniformaat biedt tegelijk een beter overzicht. Het maken van een klein model dient nog een ander doel: het helpt haar ‘op te gaan in het onderwerp’. De mini’s zijn zelden meer dan zeven centimeter hoog en gewoonlijk wordt er voor ieder bijzonder project hooguit ééntje gemaakt. Vanzelfsprekend zijn ze verhoudingsgewijs heel dik. Boom is persoonlijk gehecht aan deze modellen. Opdrachtgevers krijgen deze wel te zien, maar ze verlaten haar archief niet. Toen in 2010 een monografie over haar werk werd voorbereid, bleek het formaat gauw bepaald: het moest een miniboekje zijn.

Preegvorm voor N° 5 Culture Chanel van Irma Boom, Parijs, 2013.

Bij de tentoonstelling is een mini-leporello met bijschriften gratis beschikbaar. De begeleidende publicatie is de geheel herziene, derde editie van Irma Booms monografie in miniformaat, nu 1000 pagina’s tellend. Deze uitgave verschijnt in maart 2022 bij Verlag der Buchhandlung Walther und Franz König in Keulen. 500 exemplaren van de oplage zijn genummerd en gesigneerd; deze zijn alleen verkrijgbaar in de museumwinkel van het Allard Pierson.

Mathieu Lommen

Mathieu Lommen is conservator Grafische vormgeving & typografie bij het Allard Pierson. Alle artikelen van Mathieu Lommen

Grafische vormgeving en typografie