Bissing Link

Aan de basis van de collectie Egypte van het Allard Pierson ligt een verzameling Oudegyptische voorwerpen afkomstig uit de privéverzameling van Friedrich Wilhelm Freiherr von Bissing (1873-1956). Deze egyptoloog had een bewogen carrière en bouwde een verzameling op die tijdens en na zijn leven verspreid raakte over verschillende musea. Oude nummers op de voorwerpen, documentatie, correspondentie en publicaties van Von Bissing vormen een startpunt om deze grootste met eigen middelen bijeen gebrachte privéverzameling te reconstrueren.

In de periode 2019-2021 startte een groep musea en onderzoeksinstituten het project Bissing Link. Het doel was niet alleen de verzameling zover mogelijk te reconstrueren en voorheen ongeïdentificeerde voorwerpen te traceren, maar ook Von Bissing en zijn verzameling vanuit verschillende perspectieven beter te begrijpen. Met kleine stappen wordt het netwerk van verzamelaars, handelaren, onderzoekers en politici waarin Von Bissing zich bewoog, zichtbaarder.

In deze online tentoonstelling maakt de bezoeker kennis met Von Bissing en zijn verzameling. Personen met wie hij correspondeerde over egyptologie, politiek of privézaken komen voorbij en werpen samen met voorwerpen uit zijn grote collectie licht op Von Bissing zelf.

Biografie

Friedrich Wilhelm Freiherr von Bissing werd geboren in 1873 in Potsdam. Zijn vader was een hoge officier in het Duitse leger en tijdens de Eerste Wereldoorlog gouverneur-generaal van bezet België. Friedrichs moeder was een dochter van het Duitse echtpaar Otto en Mathilde Wesendonck dat een belangrijke rol speelde in de Duitse culturele wereld. Friedrich werd opgevoed in een omgeving waar trouw aan keizer en vaderland en liefde voor kunst en cultuur een belangrijke rol speelden. In 1880-1881 reisde hij als kind met zijn moeder en grootvader naar Egypte en ontmoette hij de toekomstige directeur van de Oudheidkundige Dienst: Gaston Maspero.

Na zijn studie Klassieke talen, archeologie, Egyptologie en kunstgeschiedenis in Bonn en daarna Berlijn promoveerde hij in Bonn bij de egyptoloog Alfred Wiedemann. Niet lang daarna ging hij in dienst bij de Egyptische overheid. Onder leiding van Ludwig Borchardt en samen met later grote namen in de egyptologie en archeologie werkte hij aan de catalogus van het Egyptisch Museum in Cairo. Tussen 1899 en 1901 financierde Von Bissing zelf opgravingen bij Aboe Goerob, waar de zonnetempel van farao Nioeserre (2445-2414 v.Chr.) werd aangetroffen.

Na zijn terugkeer in Duitsland doceerde Von Bissing aan de Ludwig-Maximilians-Universität in München. Hij werd lid van de Bayerische Akademie der Wissenschaften en schonk voorwerpen uit zijn verzameling aan de Glyptotheek in München. Tot 1913 ondernam hij nog verschillende reizen naar Egypte en Nubië. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vroeg zijn vader, de gouverneur-generaal van België Moritz von Bissing, Friedrich in het kader van de Duitse cultuurpolitiek de vervlaamsing van de Gentse universiteit op zich te nemen. Na het overlijden van zijn vader in 1917 keerde Friedrich terug naar München en verhuisde in 1922 met zijn verzameling Egyptische oudheden naar Nederland.

Resten van de zonnetempel van farao Nioeserre in 2008 met op de voorgrond een altaar en in de verte de Nijlvallei (foto: Ben van den Bercken).

Von Bissing werd aan de Universiteit Utrecht aangesteld als bijzonder hoogleraar Oude kunstgeschiedenis van Egypte en Voor-Azië tot 1926. Zijn verzameling bracht hij in die periode onder in het Museum Carnegielaan (ookwel ‘Museum Scheurleer’) van de Haagse bankier en amateurgeleerde Constant Willem Lunsingh Scheurleer. In die periode werd er door Scheurleer, adjunct-directeur Elisabeth Prins-De Jong en Von Bissing gewerkt aan de ontsluiting van de museumcollectie, zowel in catalogi als in het museum.

In 1926 wordt er een aanklacht ingediend tegen Von Bissing voor homoseksuele advances. Hij neemt ontslag bij de Universiteit Utrecht en trekt zich terug op zijn buitenverblijf Agger Bichl bij Oberaudorf am Inn in Beieren. Door geldgebrek verkoopt hij steeds meer delen van zijn grote verzameling Egyptische oudheden en schrijft talloze publicaties tot zijn dood in 1956.

Egyptoloog en archeoloog

Verzamelaar en verzameling

Politiek

Koloniale periode

Persoonlijkheid