Allard Pierson start internationaal onderzoek naar twaalf mummieportretten
Het Allard Pierson start internationaal onderzoek naar twaalf mummieportretten, waarvan twee uit eigen collectie en tien van partnermusea in Europa, met behulp van geavanceerde analysetechnieken. Doel van het onderzoek is meer te weten te komen over hoe en waar de portretten zijn gemaakt. Het onderzoek is geïnitieerd door het Allard Pierson en vindt plaats in samenwerking met het NICAS (Netherlands Institute for Conservation+Art+Science+) en de National Gallery of Art in Washington D.C. De twaalf mummieportretten worden, samen met twintig andere, vanaf 6 oktober 2023 gepresenteerd in het Allard Pierson in Oog in Oog. De mensen achter mummieportretten. Het is de eerste tentoonstelling over Oudegyptische mummieportretten in Nederland.
Mummieportretten zijn, meestal op hout, geschilderde portretten (hoofd en schouders) die na het behandelen en inwikkelen van het lichaam op het gezichtsgedeelte van gemummificeerde personen werden vastgezet. Ze werden gemaakt tijdens de Romeinse periode in Egypte en dateren uit de 1ste-4de eeuw na Chr. Het zijn de vroegst bekende realistisch geschilderde voorbeelden van portretkunst die wij kennen. Er zijn er wereldwijd ongeveer 1100 bekend, waarvan vijf in de collectie van het Allard Pierson.
Onderzoeksproject
Hoofddoel van het onderzoek is meer te leren over hoe de portretten zijn gemaakt en welke materialen daarbij gebruikt zijn. Lange tijd zijn mummieportretten vooral vanuit kunsthistorisch en cultuurhistorisch perspectief bekeken, maar de laatste decennia speelt onderzoek naar hoe ze zijn gemaakt een steeds belangrijkere rol. Het kan namelijk iets vertellen over waar de maker het hout of de pigmenten vandaan haalde, over aanpassingen aan het portret, maar bovenal over degene die is afgebeeld, de overledene.
De onderzoekers gebruiken verschillende non-invasieve analysetechnieken waarvoor de mummieportretten tijdens het onderzoek niet aangeraakt hoeven te worden en geen bemonstering nodig is. Dit onderzoek vindt vanaf april plaats in samenwerking met het NICAS, waarvan het Rijksmuseum een van de partners is, en de National Gallery of Art in Washington D.C. Met dit onderzoek worden onder andere verflagen, pigmenten en andere materialen die zich zowel op als onder het oppervlak van de mummieportretten bevinden onderzocht.
De tentoonstelling steunt op actuele kennis over mummieportretten en op voorlopige onderzoeksresultaten van bovengenoemd materiaal-technisch onderzoek, dat tot en met juni 2024 duurt. Het Allard Pierson werkt hiervoor samen met onderzoekspartners in België, Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten en steunt daarbij op de expertise van circa vijftig internationale museale partners die samen het door het J. Paul Getty Museum gecoördineerde APPEAR-netwerk (Ancient Panel Paintings: Examination, Analysis and Research project) vormen en waarvan het Allard Pierson deel uitmaakt.
Partners in het onderzoeksproject zijn Museum August Kestner (Hannover), Musée Royal de Mariemont (Morlanwelz), Reiss-Engelhorn-Museen (Mannheim), Ägyptische Sammlung HCCH der Universität Heidelberg.