Soms denken we dat iets heel modern is, zoals het werken met video in theater, terwijl uit de geschiedenis blijkt dat dit al veel eerder gebeurde.
Tijdens het zoeken naar public domain affiches in de theatercollectie stuitte ik op dit merkwaardige affiche: 'the two Hollanders'.
Was dit een toeristische attractie, een nationalistische propagandatour of werkelijk een theaterprogramma ? Het bleek te gaan om een internationale tour in 1912-1913 van een succesvol revueduo: Chretienne en Louisette, ofwel 'The Two Hollanders'.
Louisette werd ook wel 'de Nederlandse Mistinguett' genoemd. Zij begon aan het eind van 19e eeuw als soubrette (cabaretière) en heeft in haar 50-jarige loopbaan internationale faam verworven. Chrétienne (Chrétien van Esse (1855-1921)) ontdekte haar, ze was de dochter van zijn huishoudster, en leerde haar theatervaardigheden. Louisette's debuut was op 1 september 1900 in Koninklijk Theater Carré. Chrétienne en Louisette traden de volgende twintig jaar samen op - hij als humorist/conferencier, zij als zangeres.
In 1910 bedacht Chrétienne de volgende act: een film waarin Louisette wordt ontdekt in Volendam, een contract krijgt en vervolgens afreist naar Amsterdam. Ze wordt voortdurend achtervolgd door haar vader, een achtervolging die eindigt aan de deur van het theater. De film stopt en Louisette komt op. Zij zingt dan Spaanse, Franse en Italiaanse liederen. Van Boerin tot Artist werd deze film genoemd, en hij is gelukkig bewaard gebleven bij Eye: https://www.youtube.com/watch?v=2zTF6lKi95g
De première was op 14 augustus in Carré, en het was direct een daverend succes. Daarna ging de tour naar Duitsland en Oostenrijk. De laatste beelden van de film werden steeds aangepast het theater van de stad waar zij optraden. In 1912 vertrokken zij voor een tournee naar de Verenigde Staten en in het najaar bezochten ze Engeland. Uit deze periode komt het affiche van The Two Hollanders.
Na Chrétienne's dood ging Louisette alleen verder. Zij trouwde Abram (Armand) Coenraad Haagman (1884-1942, vermoord in Auschwitz) die vervolgens twintig jaar haar partner bleef. Het basisidee van de film werd nog steeds gebruikt en blijft succesvol.
Ook zonder Armand trad zij op in de oorlog tot ver in 1944. In haar archief bevinden zich een aantal brieven waarin censuur werd toegepast op haar teksten. Na de oorlog komt ze nauwelijks meer over het verdriet om het verlies van haar geliefde heen en dooft Louisette's ster, hoewel zij nog enkele jaren optrad en bij tal van impresariaten aangesloten was. Ze werkte nog tot haar 65e regelmatig voor de radio. Zij bracht haar laatste levensjaren door in behoeftige omstandigheden. Henk van der Meijden vroeg in 1962 aandacht voor haar, de vergeten vedette. “ 83 jaar, eenzaam en vergeten, maar een vedette” en dat was het startsein voor het oprichten van de stichting Blijvend Applaus.
Zij overleed op 82-jarige leeftijd in het verzorgingstehuis Hoog Laren in Blaricum.
Meer lezen of zien ?
Archief Louisette. Stadsarchief Amsterdam, inventaris 389.
Jacques Klöters, 100 jaar amusement in Nederland, SDU 1987, p. 82
Jessica Voeten, Een heidetakje uit Westerbork, NRC 03.05.2008.
Henk van der Meyden, Dit gebeurde er met Louisette, Telegraaf 06-02-1962.
Blijvend Applaus is in 1962 opgericht. De stichting heeft als doel “kunstenaars uit de amusementswereld, waar dit nodig is, financieel bij te staan en verder al hetgeen daarmede in verband staat of daaraan bevorderlijk kan zijn te verrichten. http://www.stichtingblijvendapplaus.nl/
