Vrijwilliger Jan Salman heeft zich bezig gehouden met de ontsluiting en inventarisatie van het persoonlijk archief van mr N.G. Pierson: de broer van Allard Pierson, de naamgever van het Museum.
Mr N.G. Pierson, hierna te noemen: Nicolaas, werd geboren op 7 februari 1839 als jongste telg in een zes kinderen tellend gezin van de koopman Jan Lodewijk Gregory Pierson en de schrijfster Ida Oyens. Aanvankelijk startte Nicolaas bij zijn vader in de zaak. Daarna begon hij zijn eigen bedrijf in katoen en koloniale waren. Niet academisch gevormd, door zelfstudie geschoold in met name economische onderwerpen zoals staathuishoudkunde en financiën, en blijkbaar zeer getalenteerd, werden zijn kwaliteiten opgemerkt.
Al in 1864 werd hij hoofddirecteur van de Surinaamsche Bank te Amsterdam voor vier jaren en startte hij zijn carrière in het onderwijs als leraar economie aan de eveneens hoofdstedelijke Handelsschool. In deze tijd schreef Nicolaas een boek over staathuishoudkunde dat jaren als een standaardwerk werd beschouwd; ook in het buitenland. Van 1877 tot 1885 was hij aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam verbonden als hoogleraar in de Staathuishoudkunde. In 1868 kwam hij in dienst bij de Nederlandsche Bank. Later werd hij directeur om uiteindelijk als president van de DNB te eindigen in 1885, welke functie hij tot 1891 heeft vervuld. In dat laatste jaar trad hij toe tot het kabinet-Van Tienhoven als minister van Financiën. Nicolaas was vervolgens 3 jaren ambteloos burger, om in 1897 minister van Financiën te worden in zijn eigen kabinet-Pierson tot 1901. Nicolaas was lid van de Liberale Unie (een gematigd progressieve, liberale politieke partij in Nederland). Het kabinet Pierson wordt beschouwd als een sociaal rechtvaardig kabinet.
Nicolaas heeft als minister van Financiën belangrijke belastinghervormingen doorgevoerd in een tijd dat het kiesrecht nog voorbehouden was aan het mannelijk deel van de Natie, gebaseerd op het betalen van belasting en het hebben van burgerlijke en burgerschapsrechten. De geestverwanten van Nicolaas en stemmers op de Liberale Unie waren bepaald niet ingenomen met deze hervormingen, aangezien de huurwaarde van de eigen woning werd belast én rente en inkomsten uit overig particulier vermogen. Wel kon de rente van hypotheekschulden hierop in mindering worden gebracht. De hypotheekrente-aftrek werd daarmee een feit. Deze aftrek bestaat dus al bijna 140 jaar (!).
Nicolaas was gehuwd met mevrouw C.R. Pierson-Haller, maar kinderen hadden ze niet. In het archief zijn vele brieven van Nicolaas aan zijn vrouw te vinden, evenals brieven van haar aan hem. Hij was vaak op pad en schreef zijn vrouw altijd wel weer. Nicolaas sterft op 24 december 1909 op zeventigjarige leeftijd.
De aardigheid van het archief is dat dit heel divers is door de verschillende beroepen en functies die Nicolaas heeft uitgeoefend. Zo blijft hij tot het eind van zijn leven geïnteresseerd in graanprijzen (u weet wel, het goedkope Amerikaanse graan waarmee o.a. de agrarische crisis in Europa werd veroorzaakt, die duurde van 1875 tot 1895) en andere agrarische producten. Hij schrijft ook vaak en veel over oud Hollandse munten en over de koloniale gebieden overzee. Sowieso schreven de mensen in die tijd veel (waar haalden ze de tijd vandaan). Veel brieven (soms meerdere keren per dag aan dezelfde persoon) en alles dat onthouden diende te worden werd in die tijd opgeschreven. De typemachine bestond al wel maar werd nog niet veel gebruikt omdat een getypte brief als minder beleefd gezien werd.
Uit de stukken blijkt dat Nicolaas een internationaal geziene figuur was in de wetenschap, en dan met name in economische en financiële onderwerpen. Aangezien hij vloeiend Engels, Frans en Duits beheerste ging hij graag op stap om buitenslands lezingen of colleges te geven. Dat werd ook zeker in die tijd erg gewaardeerd. Een van de verrassendste stukken die ik tegenkwam tijdens het ontsluiten was het regeerakkoord uit 1897 van het kabinet-Pierson. Op de minister van defensie na waren alle beoogde ministers van zijn kabinet bij hem thuis op een avond uitgenodigd. Op die avond werden de belangrijkste kwesties van zijn tijd in gezamenlijkheid in een keer afgedaan en in één handgeschreven stuk geverbaliseerd in werkelijk prachtig geformuleerd notulen. Er staat zelfs in dat hij door de anderen wordt gemachtigd om de dag erna af te reizen naar de weduwe van koning Willem III, de regentes Emma van Waldeck-Pyrmont, om de opdracht een regering te vormen die zij aan Nicolaas had gegeven, te aanvaarden. Het leven toen lijkt politiek gezien ietwat eenvoudiger dan nu het geval is.
Het archief bestaat verder uit benoemingsbrieven, brieven met felicitaties bij die benoemingen, aantekeningen van allerlei studies, boekbeschrijvingen, colleges, lezingen en voorstellen. Brieven van vrienden, familieleden (ook van en aan zijn vader en moeder) en internationale gezagsdragers, evenals van beroemdheden uit Nederland zelf. Natuurlijk ontbreken de dagboeken niet. Ook zijn er brieven van Nicolaas aan Allard en vice versa. Minder dan je zou verwachten. De harmonie binnen het gezin Pierson was heel hartelijk. Of de heren elkaar geregeld zagen vertelt het archief ons niet. De heren waren beiden erg druk met hun carrières. Het persoonlijke archief zoals hiervoor beschreven kent een omvang van enkele meters archiefdozen met inhoud. In het Nationaal Archief zijn de stukken te vinden in Nicolaas' functies als president van de Nederlandsche Bank en als minister (president).
