Bijzondere Collecties verwerven uniek Amsterdams boek uit 1532
Nieuwe aanwinst bevat een onbekende brief van Erasmus.
Sinds 1 januari 2019 zijn het Allard Pierson Museum en de Bijzondere Collecties samen het Allard Pierson.
De Bijzondere Collecties hebben een uniek Amsterdams grammaticaboek uit 1532 verworven. Het bevat de tekst van een onbekende brief van Erasmus.
De Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam hebben een uniek Amsterdams grammaticaboek uit 1532 verworven. Het bevat de tekst van een onbekende brief van Erasmus.
Enig bekende exemplaar
Op vrijdag 3 september is bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam het enig bekende exemplaar gepresenteerd van een zestiende-eeuws schoolboek van de Amsterdamse humanist Cornelius Crocus. Deze nieuwe aanwinst is bijzonder omdat in het boek de tekst is afgedrukt van een verder onbekende brief van Erasmus. De brief zelf is nooit gevonden en het bestaan ervan was onbekend tot 1990.
De Vlaamse wetenschapper Marcus de Schepper ontdekte de tekst van de Erasmusbrief toen hij in 1990 onderzoek deed naar het unieke exemplaar van dit boek. De volledige titel ervan is Propaedeumatum grammaticae institutionis libelli duo. Het grammaticaboek werd uitgegeven in Amsterdam door Doen Pietersz in 1532 en was bedoeld voor onderwijs aan de Amsterdamse Latijnse school.
Tot nu toe was dit unieke boek in België in particulier bezit. Toen het dit jaar op een Brusselse veiling werd aangeboden, kon het voor de Bijzondere Collecties worden verworven met steun van het Herman de la Fontaine Verweyfonds. Het is een zeer belangrijke aanvulling op de verzameling vroege Amsterdamse drukken van de Bijzondere Collecties.
Onbekende brief van Erasmus
De brief die in het boek is afgedrukt, schreef Erasmus op 23 januari 1530 aan zijn vriend Cornelius Crocus (ca. 1500–1550), rector aan de Latijnse school in Amsterdam. De schoolmeester wijdde zich vrijwel zijn hele leven aan de opleiding van de Amsterdamse gymnasiasten. Behalve dat hij schoolboeken en Latijnse toneelstukken schreef, richtte hij zijn pen tegen de lutheranen en wederdopers in Amsterdam. Om zijn geleerdheid en vroomheid wilde de koning van Portugal hem benoemen tot hoogleraar aan de universiteit van Coimbra. Crocus sloeg het aanbod echter af omdat hij zijn oude moeder in Amsterdam wilde blijven verzorgen.
Hoofdconservator Garrelt Verhoeven van de Bijzondere Collecties is enthousiast over de aanwinst: ‘Het komt niet vaak voor dat we een unieke Amsterdamse druk kunnen verwerven en deze bevat bovendien de tekst van een onbekende brief van Erasmus'. ‘Ook in de bibliotheekwereld zijn het geen gemakkelijke tijden en wij zijn erg dankbaar dat particuliere fondsen ons blijven steunen om onze collectie te verrijken.'
Beeld: Cornelius Crocus, Propaedeumatum grammaticae institutionis libelli duo, Amsterdam 1532.