07.12.2009 Nieuws

Aanklacht van Multatuli nog steeds actueel. Tentoonstelling over 150 jaar Max Havelaar

De Bijzondere Collecties van de UvA herdenken 150 jaar Max Havelaar met een tentoonstelling, van 3 februari t/m 16 mei 2010.

Sinds 1 januari 2019 zijn het Allard Pierson Museum en de Bijzondere Collecties samen Allard Pierson.

150 jaar Max Havelaar

Multatuli (1820-1887).Honderdvijftig jaar geleden schreef Multatuli zijn beroemde boek Max Havelaar: een werk van uitzonderlijke literaire kwaliteit, dat bovendien een enorme maatschappelijke en politieke impact heeft gehad. Het is dan ook opgenomen in de Canon van de Nederlandse Geschiedenis. De uitgave van dit belangrijke boek wordt herdacht met de tentoonstelling Het is geen roman, 't is een aanklacht! 150 jaar Max Havelaar. Deze tentoonstelling is te zien bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, de plek waar de handschriften van Multatuli worden bewaard.

Multatuli en Nederlands-Indië

Op 15 mei 1860 verscheen bij uitgeverij De Ruyter in Amsterdam het boek dat de Nederlandse geschiedenis een andere wending zou geven: Max Havelaar of de koffij-veilingen van de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Multatuli, pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820–1887), wilde met het boek de misstanden aan de kaak stellen die hij had meegemaakt toen hij van 1838 tot 1856 als ambtenaar diende in Nederlands-Indië.

De tentoonstelling

In de tentoonstelling wordt het politieke, maatschappelijke en literaire belang van Max Havelaar in beeld gebracht. Centraal staat de aanklacht tegen onderdrukking, een boodschap die nog steeds actueel is. De tentoonstelling is gemaakt door de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam in samenwerking met het Multatuli Genootschap.

Actueel thema

Over Max Havelaar en Multatuli wordt nog steeds veel geschreven en gesproken. De aanklacht tegen onderdrukking en strijd voor rechtvaardige en eerlijke handel (fair trade) is een boodschap die nog altijd actueel is. Het internationale keurmerk voor fair trade-producten heet in een aantal Europese landen dan ook Max Havelaar. Ook hiervoor aandacht in de tentoonstelling.

Koloniale politiek

Multatuli hekelde in zijn boek de koopman en de dominee, klaagde het koloniale wanbestuur aan en rechtvaardigde de ambtenaar die wel voor de verdrukten opkwam. Na het verschijnen van Max Havelaar kon men niet meer ontkennen dat er in de kolonie veel mis was. Het boek had een sturende werking, zowel voor het ambtelijke apparaat in Nederlands-Indië als voor de koloniale politiek, en veranderde definitief het denken over het kolonialisme in Nederland.

Boodschap verpakt als roman

De uitzonderlijke literaire kwaliteit van Max Havelaar is altijd geroemd. Met recht geldt Multatuli als een van de belangrijkste schrijvers uit onze literatuur. Maar het was hem niet te doen om de kunst, hij wilde vooral de publieke opinie beïnvloeden. Hoewel hij zijn boodschap verpakte als roman, was het een vlijmscherpe politieke satire.

Het is geen roman, 't is een aanklacht!

Op 13 oktober 1859 schreef Multatuli aan zijn vrouw Tine: ‘Lieve hart, mijn boek is af, mijn boek is af! Hoe vind je dat? (...) Het zal als een donderslag in het land vallen dat beloof ik je.' En aan tekstbezorger Jacob van Lennep, die met zijn ingrepen de angel uit het boek haalde, liet hij weten: ‘(...) het is geen roman. 't Is eene geschiedenis. 't Is eene memorie van grieven, 't Is eene aanklagt, 't Is eene sommatie!'

Wat, wanneer, waar
  • Het is geen roman, 't is een aanklacht! 150 jaar Max Havelaar
  • 3 februari t/m 16 mei 2010
  • Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam
  • Oude Turfmarkt 129 (Rokin)
  • 1012 GC Amsterdam
  • open di–vrij 10–17 uur, za–zo 13–17 uur

Voor meer informatie: Eva Biesiot, Communicatie & PR UvA Erfgoed, e.biesiot@uva.nl, 020–5256042 / 7300.
Zie ook www.bijzonderecollecties.uva.nl.