30 juni 2020

Heri heri en Surinaamse kookboeken

Op 1 juli is het Keti Koti (‘verbroken ketenen’): de viering van de afschaffing van de slavernij en herdenking van het slavernijverleden. Op verschillende plekken in Nederland kun je een portie heri heri ophalen.
Cassava, Wikipedia Commons

Het gerecht heri heri of eri’eri stamt uit de tijd van de slavernij in Suriname. Het bevat ingrediënten die tot slaaf gemaakten op de plantages tot hun beschikking hadden: inheemse cassave, zoete aardappel en nappie (een paarse knol); uit Afrika afkomstige bakbananen en gele bananen; geïmporteerde bakkeljauw (gezouten vis) uit Noord-Europa en gekookte eieren. De ingrediënten kreeg men deels van slavenhouders. Aangezien dat vaak schrale rantsoen niet voldoende calorieën opleverde om het zware werk vol te houden, probeerden veel tot slaaf gemaakten zelf aan extra eten te komen: ze verbouwden groenten, visten en hielden kippen.

Heri heri bleef na de afschaffing van de slavernij (1863, al was men pas tien jaar later daadwerkelijk vrij) als gerecht bestaan in Suriname en het werd onderdeel van de rijke en gevarieerde keuken van het land. De inheemse en Afrikaanse ingrediënten en gerechten kregen gezelschap van de smaken en producten die werkmigranten uit India, Indonesië en China meenamen. Van Hindoestaanse roti tot bami goreng: de Surinaamse keuken belichaamt haar complexe geschiedenis.

De kookboekencollectie van het Allard Pierson bevat een heel aantal Surinaamse kookboeken, waaronder Voeding goed, volk gezond: Surinaams kookboek (1954), Mijn keukengeheimen (1969), Surinaams koken (1972), Groot Surinaams kookboek: met exotische Creoolse, Hindoestaanse, Indonesische, Chinese en Europese recepten (1976), Surinaams Chinees kookboek (1979), Surinaams kookboek: authentieke gerechten uit een exotisch land (1981), Surinaams Indonesisch kookboek (1989), Surinaamse recepten van A tot Z (1996) en SuriMAM (2018), met uiteraard ook recepten voor heri heri.

'Pom met kip, eri-eri met bakkeljauw', uit het Groot Surinaams kookboek (1976), geschreven door A.A. Starke en M. Samsin-Hewitt, directrice en lerares van de Eerste Surinaamse Huishoud- en Industrieschool.

Zet heri heri dus op het menu, morgenavond. Wie geen gelegenheid heeft om een portie te halen, kan het gerecht zelf maken aan de hand van dit recept uit Het Parool. En studenten, koks en andere geïnteresseerden: komen jullie gauw langs om de historische Surinaamse kookboeken te onderzoeken?

Kringlid of vriend worden van onze Gastronomische Collectie? Klik hier!

Charlotte Kleyn

Zij schrijft onder meer in Het Parool en Trouw over eten en publiceerde in 2018, aan de hand van onze collectie kookboeken, samen met haar vader het boek Luilekkerland: 400 jaar koken in Nederland. 23 februari verscheen haar eerste soloboek: TREK, eten onderweg, toen en nu. Alle artikelen van Charlotte Kleyn

Algemene cultuurgeschiedenis