Het Allard Pierson heeft in 2016 twee bijzondere, losse 17de-eeuwse Amsterdamse foliokaarten ten geschenke ontvangen van de Vrienden van de Bijzondere Collecties. Bij dit soort kaarten denkt men al snel aan de ‘grote jongens’: toenmaals bekende cartografische uitgevers zoals Hondius, Janssonius, Visscher, De Wit en vooral: Blaeu. Maar er zijn in die dagen ook diverse ‘kleine jongens’ werkzaam geweest. Hoewel deze lieden zelden origineel werk leverden en hun kaarten vaak slaafse kopieën waren van de ‘groten’ (hoewel ook die frequent werk van anderen kopieerden) mag voor een goed overzicht van de kaartproductie het werk van de ‘kleinen’ toch niet ontbreken in de Amsterdamse collectie. Omdat hun productie gewoonlijk zeer klein was, zijn deze kaarten zeldzaam en worden ze niet vaak aangeboden. Deze aankopen mogen dus alleen al daarom bijzonder genoemd worden.
Kaart van ‘Germania’ van Jochem Bormeester
Jochem Bormeester (ca. 1640/50–1702) trouwde omstreeks 1675 met Anna de Jonghe (1650–1676), de dochter van de kaartenuitgever Clement de Jonghe (ca. 1624–1677). Vanaf zijn huwelijk was Bormeester als prenthandelaar werkzaam in Amsterdam, als opvolger van zijn schoonvader, uit wiens boedel hij in 1679 diverse koperplaten en prenten kocht. Wat betreft kaarten kennen we van hem enkele latere staten van kaarten van De Jonghe, waarop hij zijn eigen adres aanbracht. Mogelijk eigen werk zijn foliokaarten van de wereld, van de vier continenten en van de Zeventien Provinciën. De meest voorkomende kaart met de naam Bormeester erop is de heruitgave van de kaart van Holland van Frans Carelsz., met een tweede staat door Pieter Vogias. Een derde staat van deze kaart noemt Bormeester als uitgever, een exemplaar ervan is niet bekend, maar Petrus Schenk Jr., die de vierde staat uitgaf, heeft de namen van Bormeester en Vogias op de kaart laten staan.
Ook heeft Bormeester enkele kaarten van Carel en Hugo Allardt opnieuw uitgegeven. Tot deze laatste groep behoort de kaart van Germania die nu voor het Allard Pierson is aangekocht. Van de oorspronkelijke kaart van Hugo Allardt is een zevental exemplaren bekend in atlassen van De Wit en Allardt zelf. Dat Bormeester een latere staat van deze kaart heeft uitgegeven was tot nu toe onbekend: het Allard Pierson-exemplaar is dan ook uniek. De titel en adres was oorspronkelijk TABULA GERMANIÆ emendata recens per Hugo Allardt (Kaart van Germania onlangs verbeterd door Hugo Allardt). Bormeester haalde Allardts naam weg en verving die door zijn eigen naam, gevolgd door ‘Exc.’, een afkorting voor het Latijnse ‘excudit’ of ‘excudebat’, waardoor er een grammaticaal onjuiste titel staat: TABULA GERMANIÆ emendata recens per I. Bormeester Exc., wat zoveel betekent als ‘Kaart van Germania onlangs verbeterd door I. Bormeester heeft het uitgegeven’.
Bormeester heeft niet alleen zijn eigen naam op de kaart gezet, ook de cartografie is aanzienlijk veranderd door het toevoegen van grenzen en plaatsen, en een coördinatennet. Een latere eigenaar heeft met donkere inkt de grenzen van een aantal gebieden verduidelijkt. Wat hij daar precies mee heeft beoogd is een vraag die nog onbeantwoord is.
