Het oudste kookboek uit onze collectie geschiedenis van de voeding verscheen in 1593, als onderdeel van een medisch boek. Onlangs verschenen een moderne editie: Het Excellente kookboek van doctor Carolus Battus uit 1593. Culinair historici en Neerlandici Christianne Muusers en Marleen Willebrands hertaalden het kookboek, schreven er uitgebreide achtergrondinformatie bij en kookten de recepten na. Kunsthistorica Alexandra van Dongen verzorgde bijdragen over materiële objecten die in Battus’ tijd in de keuken en aan tafel werden gebruikt.
De Vlaamse arts Carolus Battus (verlatijnsing van Karolus Baten) verhuisde wegens zijn Lutherse geloofsovertuigingen van Antwerpen naar Dordrecht. Daar werkte hij als arts en vertaalde hij medische boeken. Aan het Medecynboec, dat hij uit het Duits vertaalde, voegde Battus in 1593 een aantal pagina’s met recepten toe, die hij had overgenomen uit andere bronnen. Het Excellente kookboek bleef als onderdeel van het Medecynboec in herdruk tot 1628.
Zoals gebruikelijk in vroegmoderne kookboeken zijn de recepten van Carolus Battus niet erg duidelijk voor onze 21e-eeuwse ogen. Battus schreef voor zijn recepten voor koks die al wisten hoe ze moesten koken. Hoeveelheden staan vaak niet vermeld, net als gedetailleerde aanwijzingen. Door veel te proefkoken met materialen die onze 16e-eeuwse voorvaders gebruiken – vlees op de grill, pasteien in taartpannen – slaagden Muusers en Willebrands erin de gerechten van Battus op tafel te zetten. Avonturiers kunnen met de recepten – die wél hoeveelheden en aanwijzingen bevatten – aan de slag. Andere geïnteresseerden kunnen de oude recepten lezen en van alles leren over vroegmoderne keukens, tafelmanieren, gezondheidsleer en nog veel meer. Ideaal cadeau voor sinterklaas of kerst, of koop het lekker voor uzelf!
Christianne Muusers en Marleen Willebrands, Het Excellente Kookboek van Carolus Battus uit 1593, uitgeverij Sterck & De Vreese € 29,95. Zie battus.nl voor aanvullende informatie en extra foto’s van de bereide gerechten.
Kringlid of vriend worden van onze Gastronomische Collectie? Klik hier!
