Alle objecten uit de Krim terug in Oekraïne

Alle resterende museumstukken uit de tentoonstelling De Krim – Goud en Geheimen van de Zwarte Zee zijn door het Allard Pierson overgedragen aan de staat Oekraïne en naar het National Museum of the History of Ukraine in Kiev gebracht.

Sinds 2014 lagen de objecten opgeslagen in het Allard Pierson, in afwachting van een uitspraak over de rechtmatige eigenaar. Die uitspraak kwam op 9 juni dit jaar, toen de Hoge raad oordeelde dat het Allard Pierson de kunstschatten dient te retourneren aan de Staat Oekraïne en niet aan vier musea op de Krim, waar de stukken oorspronkelijk vandaan kwamen.

Afgelopen maand zijn de objecten onafhankelijk en volgens museale regels gecontroleerd en zorgvuldig ingepakt. Vervolgens zijn ze getransporteerd naar Kiev, waar ze op 26 november zijn gearriveerd. Alle betwiste objecten zijn nu, negen jaar nadat de oorspronkelijke tentoonstelling in Amsterdam te zien was, geretourneerd.

Els van der Plas, directeur Allard Pierson: “Dit is een bijzondere zaak geweest, waarbij cultureel erfgoed slachtoffer werd van geopolitieke ontwikkelingen. Nadat in 2014 duidelijk werd dat de rechter zich over de zaak zou buigen hebben wij ons gericht op het veilig opslaan van de objecten, tot het moment gekomen was om ze terug te sturen aan de rechtmatige eigenaar. We zijn blij dat er duidelijkheid is gekomen en de stukken nu geretourneerd zijn.”

Achtergrond

Met het overdragen van de objecten komt een einde aan een langlopende rechtzaak. In 2014 opende in het Allard Pierson in Amsterdam de tentoonstelling De Krim – Goud en Geheimen van de Zwarte Zee, met objecten vanuit musea op de Krim. Tijdens de tentoonstelling werd de Krim geannexeerd door Rusland en vervolgens werd het Allard Pierson geconfronteerd met conflicterende aanspraken op de objecten; zowel de staat Oekraïne als de musea op de Krim maakten aanspraak op de objecten. In augustus 2014 stelde het Allard Pierson zich niet vrij te achten een keuze te maken in deze complexe juridische vraag.

In december 2016 oordeelde de rechtbank Amsterdam dat het Allard Pierson de Krimschatten moest afgeven aan de staat Oekraïne. De Krim musea tekenden beroep aan tegen deze uitspraak. 

In een tussenarrest in juli 2019 bepaalde het gerechtshof dat het Allard Pierson rechtmatig had gehandeld door de bewuste objecten in 2014 op te laten slaan in afwachting van een definitief oordeel in de juridische procedure. Vervolgens bepaalde het gerechtshof Amsterdam in oktober 2021 dat de objecten dienden te worden afgegeven aan de staat Oekraïne. De Krim musea stelden hierop cassatie in bij de Hoge Raad. Het definitieve oordeel kwam uiteindelijk op 9 juni 2023.